اخیرا عکسی در یکی از استودیوهای رادیو منتشرشده که به نوعی تمسخر آمیز حرکت سلفی تعدادی از نمایندگان مجلس با خانم موگرینی مسؤل سیاست خارجی پارلمان اروپا در مراسم تحلیف ریاست جمهوری را به چالش می کشد. یادداشتی که می خوانید از سرکار خانم قاسمی پژوهشگر و منتقد فرهنگی است که اشارات ظریفی به این موضوع می نماید.
“زاویه سلفی”
گامی بلند برای فرهنگ سازی یا فرهنگ سازی برای گامی بلند؟؟؟
شاید در نگاه اول جمله سوالی بالا ؛نوعی بازی با کلمات به نظر برسد.اما با کمی دقت متوجه می شویم که تقدم و تأخر در این دو بسیار مهم است.
اینکه هر فن آوری نیاز به فرهنگ استفاده از خودش را دارد برای همه ما روشن است.
اما مسئول آموزش فرهنگ به جامعه کیست؟
آموزش و پرورش
دانشگاه
صدا وسیما
و یا
…
این روزها و با حضور انواع رسانه در جوامع مختلف ؛اخبار و اطلاعات در کسری از ثانیه در جهان مبادله می شود.و درپس زمینه این اخبار و اطلاعات ؛فرهنگ ؛ایدئولوژی ؛دیدگاههای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی هم به صورت مستتر به کل دنیا ارسال و در نهایت بازتاب آن در تعامل دنیا در سیاست ؛اقتصاد ؛فرهنگ و به ویژه روابط و حقوق بین الملل بازتاب و تجلی می یابد.
اگر فرض کنیم (که فرضی غیر محال هم نیست)که حضور زنان در جایگاههای اجتماعی و سیاسی بالا در جهان و بخصوص در نقش فرستاده؛به دیگر کشورها به نوعی آزمون سنجش فرهنگ و نگاه مردم آن کشور به زنان باشد آنوقت نوع نگاه و رفتار ما متفاوت تر خواهد بود ؛زیرا خود و کشور خود را در برابر محکی جهانی می بینیم.
اینکه بسیاری از ما (حتی فرهنگ سازان جامعه )نحوه برخورد با یک پدیده یا واقعه اجتماعی یا سیاسی را نمی دانیم؛ نه به این دلیل است که قبلاً مشابه آن را تجربه نکرده ایم ؛بلکه ترجیح می دهیم به جای مواجهه نقادانه و تخصص محور آن را در قالب شوخی (و نه طنز) برده و برایش جوکها و لطیفه ها و عکس ها و کلیپ ها بسازیم.
“چرا که همیشه تمسخر یک پدیده راحت تر از نقد آن است.”
کدامیک قبیح تر است؟
تفکر درباره این پرسش لاستفاده از تصاویری که یکبار مورد تقبیح جامعه واقع شده یا استفاده از آن به عنوان دستمایه ایجاد شوخی های صوتی و تصویری؟! به نظر می رسد کار دوم قبیح تر از اتفاق اولیه است.بخصوص اگر این تصاویر ؛آیینه جهانی نگرش ما (نگرش ملی_مذهبی) به زن و جایگاه او باشد.
چرا که زن در تمدن ؛ آیین ها ؛سنت ها و مذهب ما جایگاه ویژه ای دارد واین پارادوکس رفتاری امروز ما با باورهایمان ؛نشان از عدم رشد فرهنگ دارد.
احترام و حرمت حضور میهمان
احترام مهمان همیشه در فرهنگ ایران بزرگ داشته می شود و حضور یک زن،و حرمت یک مجلس رسمی تصویری است که ما در کتاب شاهنامه به عنوان کتاب فاخر فرهنگ کشورمان و بسیاری از فرازهای تاریخ کشورمان به آن مباهات می کنیم.در دین مبین اسلام حرمت مهمان و حرمت زن بارها و بارها در کتاب مقدس ما و احادیث بزرگان دینی ما به آن تاکید شده است.
اما چرا در (کاربرد) فرهنگ و پیشینه تاریخی و مذهبی مان ؛ناکارآمد هستیم؟
شاید لازم است متولیان فرهنگ تعریف واقعی طنز را به مردم آموزش دهند ؛ و شاید باید رسانه ها(به عنوان پیشگامان و الگوهای رفتاری و گفتاری) ؛ در طنزها و شوخی ها و مطایبه های خود بازنگری های جدی به عمل آورند. در نهایت گاهی لازم است به تابعیت از واژه ساخته فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی “خویش انداز”ی با خود و داشته های فرهنگیمان بیاندازیم. و آن وقت خواهیم دید ؛ تصویر واقعی ما در فرهنگ و فرهنگ سازی چیست ؟!
و باور کنیم جهان ما را در آیینه لحظات نگاه می کند.
تصویر مردم جهان از ما چیست؟
دقت کنیم همان طور که ما مردم جهان را قضاوت می کنیم ، آنها هم به ما نگاهی کاوشگرانه دارند. اگر به این مهم توجه کنیم که رسانه ها اعم از عکس و فیلم و صوت نقش مهمی در معرفی و ارتباط مردم جهان با یکدیگر دارد، شاید باید زاویه سلفی هایمان را عوض کنیم.
