نمایش رادیوئی به روایت دیگر-۱
شناخت ویژگیهای مستقل نمایش رادیوئی(۱)
حمیدرضا پورعلیمحمد
پیشگفتار
حالا دیگر بیشتر از بیست سال است که نمایش رادیویی می نویسم . در طول این مدت گاهی به صورت پیوسته و تنگاتنگ با آن درگیر بوده ام و گاهی از دور دستی بر آتش داشته ام ، اما نکته این جاست که همیشه و در طول تمام این سال ها ، با خود تکرار کرده ام که آنچه می نویسم هویتی مستقل و شکلی یگانه و ویژه دارد . چندان طول نکشید که به صورت تجربی و شاید حسی به این واقعیت آگاه بودم که تمام ابتکارها و نوآوری هایی که همچون دیگران به هنگام نوشتن به کار می برم – مخصوصا در شکل- حرکتی در مسیر همین هویت و شخصیت مستقل نمایش رادیویی است . مسیری که وجوهی از قالبی مستقل به نام نمایش رادیویی را به من نشان می دهد و تاکید می کند که این عرصه چقدر حرف های ناگفته دارد .
من در این مقاله برآنم تا به تجربه هایم رنگ منطقی بدهم و در این راه از ابزار تئوریک گوناگونی استفاده می کنم تا نشان دهم که چگونه نمایش رادیویی می تواند به عنوان یک قالب مستقل در عرصه ی ادبیات نمایشی خودنمایی کند .
نمایش رادیویی اکنون از پس سال ها ، برای من جنبه ای نوستالژیک یافته است . هر خط و هر داستانی که می نویسم ، در خاطرات دور و دراز دوستان و یاد عزیزانی غرق می شوم که این روزها فرصت دیدنشان اندک شده است . عجب طنزی دارد این روزگار ! حالا که دیدن یاران عرصه ی نمایش رادیویی کمیاب است باید همچنان به صدایشان بسنده کنم .
مقدمه
روایت شناسی[۱] ، امروزه عرصه ای است برای بیان ساز و کار انتقال معنا ، مفهوم ، احساس و تجربه در یک متن روایتی و شاید همین موضوع روایت شناس را تا مرزهای اسطوره [۲]به پیش می برد تا بداند که داستان[۳] ها و به عبارتی روایت[۴]ها چگونه شکل گرفته اند و چه ساز و کاری بر آن ها حاکم است. روایت شناس از آنجا به دوران معاصر می آید تا میان تمام قالب ها و رسانه های موجود با همه ی پیچیدگی هایشان بتواند ضمن یافتن اصول کلی روایت ، روایت را در ادبیات ، سینما ، تلویزیون ، رادیو و هر رسانه ی روایت مدار دیگر ، از یکدیگر مجزا کند . روایت شناس در پی آن است تا دستور زبان روایت را با توجه به اصول کلی روایت گری ، بازیابی کند و به عبارتی تاثیرهای متقابل متن [۵] ، طرح [۶] و داستان را جستجو نماید . بنابراین بی جهت نیست که روایت شناسی به سراغ نمایش رادیویی[۷] هم بیاید . از این رهگذر ، در این مقاله در نظر داریم تا از راه بررسی روایت و همچنین نشانه [۸] در نمایش رادیویی ، این شیوه ی روایت گری را به عنوان شیوه ای منحصر به فرد معرفی نماییم .
[۱] -narratologie
[۲] -myth
[۳] – story
[۴] – narration
[۵] -text
[۶] – plot
[۷] – radio drama
[۸] -sign