علیرضا دوراندیش از جمله مترجم های کرمانی هستند که به دور از هیاهو و با اشتیاق به کار ترجمه پرداخته اند . ایشان کارشناسی ارشد مترجمی زبان انگلیسی دارند و از دبیران با سابقه زبان انگلیسی هستند. علیرضا دوراندیش چند ترجمه داستان کوتاه داشته اند که در نشریات محلی کرمان و فصلنامه الکتریکی “مایا” به چاپ رسیده است. از جمله می توان به ترجمه چند داستان از “جیمز جویس” ، “اوهنری” ، و ترجمه هایی در مورد مسائل روانشناسی و اجتماعی اشاره کرد. وی چندی است که به کار ترجمه رمان روی آورده اند و کارهای موفقی هم از ترجمه های ایشان به چاپ رسیده است. ترجمه رمان “پل سن لوئیس ری” نوشته “تورنتون وایلدر” از نشر افراز ؛ “بی سایگان” نوشته “فرانسواز ساگان” از نشر نون ، رمان ” فیستا” نوشته “ارنست همینگوی” از ایشان در بازار کتاب آمده است . همچنین علیرضا دوراندیش کتاب”زن آندروس” نوشته “تورنتون وایلدر” در حال بررسی از نشر نیماژ ، و ترجمه کتاب روانشناسی “راز رومی” نوشته دکتر ویکتوریا لی در مرحله اخذ مجوز از وزارت ارشاد در نشر فرهنگ عامه در دست چاپ دارد.
آقای علیرضا دوراندیش ، با توجه به اینکه سالهاست مدرک مترجمی دارید، چه شد که زودتر به فکر ترجمه رمان نیفتادید؟
تحصیل در این رشته و داشتن مدرک مترجمی، متاسفانه، دست کم در ایران، از آدم مترجم نمی سازد، چه برسد مترجم ادبیات و رمان که خود داستان دیگری است. البته من هم به انگیزه مترجم شدن این رشته را برگزیده بودم اما نیمه های تحصیل در دوره ی کارشناسی بود که تازه متوجه شدم این رشته فقط بطور عام به من کمک می کند تا دست به ترجمه ببرم. ما در دوره دانشکده، ترجمه متون مطبوعاتی، سیاسی، دینی، علوم اجتماعی، بازرگانی و همچنین ادبی را شناختیم و در کارگاههای ترجمه هم عملا نمونه هایی از هر کدام را انجام دادیم و همان جا بود که متوجه شدم ترجمه ادبی از سنخ دیگری است و به ملزوماتی نیاز دارد که بقیه رشته ها ندارند یا کمتر دارند و این ملزومات عموما ذوقی اند و به آشنایی با آثار ادبی فارسی و غیر فارسی نیاز دارند. من از گذشته، از کودکی و نوجوانی، با ادبیات ترجمه در مقیاس محدودی آشنا بودم و نمونه هایی از رمان های کلاسیک ادبی را خوانده بودم اما دیدم هنوز در آغاز راه هستم و برای ورود به عرصه ی ترجمه ادبی باید به سراغ آثار بیشتری بروم، به خصوص آثار کلاسیک و مدرن فارسی. بنابراین بعد از فارغ التحصیلی از دوره ی کارشناسی تصمیم گرفتم خوانش های ادبی خودم را بیش از پیش گسترش دهم. گاهی حس می کردم که هنوز “خام فهم” ام و در نوشتن به فارسی هم “خام دست”! ترجمه هم می کردم اما دلچسبم نبودند و باید بیشتر و بیشتر می خواندم تا به تجربه ام اضافه کنم. یکی دیگر از مشکلاتم نداشتن منابع و فرهنگ لغات جامع و کامل برای رجوع بود. برای نمونه وقتی نویسنده ی انگلیسی جایی به اساطیر و افسانه ها و مکان های فرهنگ و زبان خودش اشاره می کرد و یا تلمیحی و استعاره ای بکار می برد باید به یک منبع معتبر دسترسی می داشتم که نبود؛ خصوصا در جغرافیای دوردستی که من زندگی می کردم. از طرفی دور بودن از کانون های فرهنگی-ادبی و عدم دسترسی به نشریات تخصصی و حوزه نشر این “دیرکرد” را تمدید می کردند. حتی بعد از دسترسی به این کانون ها هم متوجه شدم که برای ورود به حوزه نشر و محافل ادبی ـ متاسفانه ــ باید از راههایی رفت که گاه “بیراهه” اند و بس “سنگلاخ”! به این ترتیب روزها و ماهها و سالها سپری می شدند و من باز می ماندم از ورود به سرزمین رویایی نشر!
چطور کارهای ترجمه ی شما از انتشارات متفاوتی به چاپ رسیده اند، آیا شما هم درگیر مشکلات متداول انتشارات شده اید؟
این هم حکایتی است برای خودش که به نوعی آسیب شناسی نیاز دارد! نشر اگر چه فی نفسه یک کار فرهنگی است و سر آن دارد تا برای اعتلای فرهنگ و آگاهی اجتماعی بکوشد، اما بی تعارف باید گفت که بیش و پیش از آن یک فعالیت اقتصادیِ اتفاقا سودآور و اعتباربخش هم هست و ناشر بطور عام به کتابهایی که چاپ می کند نخست به عنوان کالای اقتصادی نگاه می کند (و حق هم دارد) و می خواهد از طریق فروش کار سود ببرد، اگر چه این سود به نسبت کارهای اقتصادی دیگر کمتر اما برایش شخصیت و اعتبار معنوی دارد و البته ناشر هم به هیچ وجه کار خودش را هم قد و قواره فعالیت های اقتصادی رایج نمی داند! بنابراین ناشرین هنگام گزینش نویسنده و مترجم به فروش کار به عنوان اولویت نخست فکر می کنند، به ویژه اگر نویسنده یا مترجم کار اولش باشد. این موضوع باعث شده تا نفوذ و طرح کارهای نخستِ یک نویسنده و مترجم به حوزه نشر دشوار باشد. من ابتدا از طریق دوست فرهیخته ام، دکتر فرید قدمی، که از مترجمان و نویسندگان پر کار و درجه یک ایران هستند، به نشر افراز معرفی شدم و کار نخستم یعنی “پل سن لوئیس رِی” نوشته تورنتون وایلدر توسط این نشر چاپ شد. پس از این کار، نشر نون، که نشر استان محل تولد من هم هست، به من پیشنهاد داد تا کارهای بعدی ام را چاپ کند. در ایران، و هر جای دنیا، هر نشری به فراخور سابقه و حوزه ی فعالیتش دارای وزنه ای است و بعضی از ناشرین از جهت نام و نشان و قدرت پخش و فروش در رده های نخستین اند و به اصطلاح بازاری ها برای خودشان یک “بِرَند” به حساب می آیند. من هم تاکنون تلاش کرده ام تا ناشرین متعدد را بیازمایم و از پلکان نشر آهسته آهسته بالا بروم و اگر لیاقتش را داشتم از نشرهای طراز اول پیشنهاد بگیرم؛ که اخیرا این اتفاق افتاد و با یکی از نشرهای قدیمی تر و صاحب نام تر قرارداد بسته ام!
گفتگو با علیرضا دوراندیش ادامه دارد…
