مغزهای کوچک زنگ زده ملغمه ای از اتفاقات دراماتیک در بستری ناآشنا برای مخاطب ایرانی

ملغمه ای از اتفاقات دراماتیک در بستری ناآشنا برای مخاطب ایرانی

|نقدفیلم مغزهای کوچک یخ زده

 

علی منصوری

شناسنامه فیلم مغزهای کوچک زنگ زده

نویسنده و کارگردان : هومن سیدی
بازیگران : نوید محمدزاده، فرهاد اصلانی، فرید سجادی حسینی، مرجان اتفاقیان، نوید پورفرج، نازنین بیاتی

خلاصه داستان فیلم مغزهای کوچک زنگ زده

مغزهای کوچک زنگ زده داستان یک باند مواد مخدر در حلبی آبادهای تهران است که از قضا ماءمن و پناهگاه کودکان بی سرپرست و جوانان بیکار حاشیه شهر است که متلاشی شدن آن، بحرانی جدی در خانواده شاهین (با بازی نوید محمدزاده) ایجاد می کند

نقد فیلم مغزهای کوچک زنگ زده

مغزهای کوچک زنگ زده همچون دیگر آثار هومن سیدی راوی فضای غیر معمول و سیاه قشر خاصی از جامعه است که در فضایی پر تنش و خشن میگذرد. فضاهایی که از حیث بزه خیز بودن می تواند بستر دراماتیک بسیاری از اتفاقات باشد.

چه اینکه در این فیلم شاهد انواع و اقسام اتفاقات نیز هستیم که هرکدام می تواند به تنهایی موضوع یک فیلم باشند اما در قالب داستانی یکپارچه مطرح شده اند و درواقع می توان گفت داستان با جزئیات خاصش توانسته گلیم خود را از آب بیرون بکشد.

مغزهای کوچک زنگ زده ملغمه ای است از اتفاقات دراماتیک در بستری ناآشنا برای مخاطب ایرانی اما جذاب و محتمل. موضوعاتی چون یک انسان نه چندان نرمال و دارای مشکلات روانی تربیتی به نام شاهین (با بازی نوید محمدزاده) و دو برادر به معنای واقعی لات و لوتش که انواع و اقسام خلاف را انجام می دهند بنام شهروز و شکور (با بازی فرهاد اصلانی) و اتفاقات و رابطه ی آنها در بین هم که در نهایت به درگیری با یکدیگر می کشد در زندان و سرنوشت معلومی هم ندارد.

مغزهای کوچک زنگ زده
مغزهای کوچک زنگ زده

موضوع دیگر ارتباطات خواهر این سه کاراکتر و مناسباتی که در فضای محله و کسب و کارشان برایشان ایجاد می شود و موضوعات پیرامون آن است. از طرفی بحث بچه های بی سرپرستی که توسط شکور (با بازی فرهاد اصلانی) بزرگ می شوند و به باند مواد مخدر منتقل می شوند. و همه ی اینها در نقاطی به یکدیگر می رسند و به هم گره می خورند.

بدون شک فرم در آخرین اثر سیدی شکل اوریجینالی ندارد و می توان نمونه هایی از این فضاسازی و میزانسن حاکم بر آن را در سینمای امریکای جنوبی و یا موجِ نو کُره دید اما به هر روی این اتفاق مانع از قابل توجه بودن فرم آن و بداعتش حداقل در سینمای ایران نمی شود. و به نوعی می توان انتخاب چنین فرم و میزانسنی را در راستای روایت دانست.

روایتی که متریال داستانی چندانی از حیث اتفاقات ندارد اما برای نشان دادن روابط بین افراد که موجب می شود شخصیت پردازی تکمیل گردد، تلاش می کند و بحران های موجود در خرده روایت هایش را نیز آنقدر جذاب و پر تنش ارائه می کند که تعلیق حاصل از آن کاملا بیننده را درگیر می کند اما غالبا با اعمالی خشونت بار به پایان می رسد.

مغزهای کوچک زنگ زده
مغزهای کوچک زنگ زده

مغزهای کوچک زنگ زده یک اثر متعلق به سینمای پست مدرن است. سینمایی که المان های خاص خود را دارد و از قواعد خاصی طبعیت نمی کند. مغزهای کوچک زنگ زده سیدی نیز مانند عمده ای از آثار پست مدرن موقعیت محور است و این موقعیت است که تصمیم می گیرد هر کاراکتری را به چه سمت و سویی بکشد.

 

محله های حلبی آباد با تمام کوچه های تنگ و نرده کشی شده و کثیفش، با تمام خاک ها و چرکی های موجود در فضایش به وجود آورنده ی بسیاری از موقعیت ها است که گاهی منطق روایی فیلم در داستان را هم هدایت میکند.

فیلم سیدی داستان چندان قابل توجهی ندارد. این بدین معناست که هویت داستانی پیرامون یک شخصیت از نقطه ای شروع نمی شود و با سیر تحولش تا نقطه ای ادامه نمی ابد. بلکه تحول و تطابق انسان ها با شرایط موجود را مورد بررسی قرار می دهد.

کاراکتر اصلی فیلم حلبی آباد و باند مواد مخدر و محله ی آنجا با تمام فراز و فرودهایش است. تمام کاراکترهای فیلم در پایان فیلم سرنوشتی متفاوت از آنچه در ابتدای فیلم درگیر آن بودند را خواهند داشت. نام فیلم نیز این تمامیت را نشان می دهد و چیزی مخصوص برای یک کاراکتر ندارد.

البته که فیلم از سوی شاهین (نوید محمدزاده) به عنوان شخصیت محوری داستان روایت می شود و به نوعی تمام مناسبات با نقش کلیدی او در روایت به نقطه گذاری نزدیک می شود.

مغزهای کوچک زنگ زده
مغزهای کوچک زنگ زده

نوید محمدزاده در این فیلم حضور متفاوت در نقشی داشته که پیش از این تکه هایی از آن را در نقش های گذشته اش تمرین کرده و چنین کاراکتر جذابی را نه از حیث ظرفیت داستانی بلکه با اتکا به بازی اش ساخته است. درواقع خلق چنین کاراکتری با تمام ریزه کاری های فنی اش از جمله تیک های عصبی، مدل راه رفتن، شیوه صحبت کردن، منحصر به فردی میمیک در واکنش به احساس های متنوع کاری است که فیلمنامه برای آن کار عمده ای نکرده و مدیون خود بازیگر است.

 

به نوعی می توان گفت این نقش برای کاراکتری که نوید محمدزاده خلق کرده کوچک است و شاهین مغزهای کوچک زنگ زده ظرفیت های بسیار بالاتر نمایشی دارد که قصه به آن نپرداخته و به عنوان یک بیننده برایم بسیار جذاب است که این شخصیت را در ادامه ی ماجرا و جنگیدنش برای رسیدن به سردستگی یک باند مواد مخدر و ریاستش را به تماشا پی بگیرم.

 

بازی دیگر افراد فیلم نیز بسیار قابل توجه است.خواهر شاهین (با بازی مرجان اتفاقیان) نیز از پس نقشی که به او محول شده به خوبی برمی آید. دوست صمیمی شاهین (با بازی نوید پورفرج) نیز کاراکتری کاملا دقیق و مطابق با آنچه باید باشد خلق می کند که بامزگی ها و بچه بازی های خاص این کاراکتر را خوب اجرا می کند.

مغزهای کوچک زنگ زده
مغزهای کوچک زنگ زده

فرهاد اصلانی در جای خودش و با استانداردهای همیشگی ظاهر می شود و اصولاً این جمع به همراه پدر مادر باری به هر جهتشان همه جوره بهم می آیند و حس یک خانواده با ویژگی های فیلم از جمله خشونت فراوان را به بیننده منتقل می کنند.

فارغ از اینکه خشونت نه چندان مورد پسند مدیریت فرهنگی جامعه در فیلم می تواند کارکرد مثبت یا منفی ای داشته باشد باید گفت ساختار قابل قبولی را ایجاد کرده و بیننده را در مواجهه با فیلم به نوعی مسحور می کند.

در پایان می توان گفت مرز بین واقعیت و تصویر کردن آن توسط کارگردان مرزی است که باید با فضاسازی قابل قبول برای ذهن مخاطب پر شود. چه اینکه ممکن است در جهان پدیده هایی وجود داشته باشد که حتی مستند کردن آن غیر قابل باور باشد چه برسد به ساخت یک فیلم داستانی از آن و مغزهای کوچک زنگ زده توانسته این کار را با فضاسازی عالی و طراحی صحنه خوب و قابل تحسینش و بازی روان بازیگرانش به خوبی انجام دهد.

علی منصوری ۱۷/۱۱/۹۶

ممکن است شما دوست داشته باشید
2 نظرات
  1. آناهیتا می گوید

    با سلام واحترام.میخواستم بگم که این فیلم اصلا مولفه های فیلم پست مدرن رونداره .برای بررسی قصه این فیلم باید خیلی در تاریخ نویسندکی به عقب برگشت.داستان این فیلم در بستر ناتورالیسم شکل گرفته است.ناتورالیسم که پیشگامان نوشتن آن در ایران صادق چوبک و مهشید امیر شاهی هستند.ناتورالیسم معتقد به قدرت محض طبیعت است.به بیانی دیگر که در فیلم هم مشهود بود به دنیا آمدن انسان و روشی که اتخاذ می کند برای زندگی به ژنتیک او بر می گردد و همین است که در انتهای داستان دارک داستان گرفته می شود و شاهین به سمت اصل وجودی خودش میل نشان می دهد بر اساس ناتورالیسم او هیچوقت نتوانست بد باشد و نمی توانست چون طلیعتش بد و خلافکار نبود حتی با وجود اینکه تربیتش خلافکارانه بود.
    مولفه های پست مدرن اصلا در فیلم نبود تمام مولفه ها بر اساس ناتورالیسم بو و وقتی این فیلم در بستر خودش بررسی شود به مراتب کار نقد و ارزیابی ان صحیح تر انجام می شود.و مخاطب را هم به اشتباه نمی اندازید.ممنون

    1. علی منصوری می گوید

      البته زوایای هر فیلم بسیط است و جذابیتشم به همینه ولی به طور مشخص ناتورالیست چیزی است که در سینما نمونه هایی متفاوت با سبک این فیلم داره که نمونه های متاخرش Assassin هو شیائو شین هستش که در جشنواره کن هم موفقیتهایی داشت اما فیلم سیدی از چند جهت با سینمای پست مدرم قرابت قابل توجهی دارد.اساسا روایت سیدی بر مبنای اصول تعلیق باوری مخاطب طراحی شده و رهاوردی جز سردرگمی برای مخاطب با تکیه بر آشنایی زدایی داره که مولفه مهمی در سینمای پست مدرن است. عامل دیگر اباهه انگاری خشونت نه از منظر آسیب بلکه به عنوان یک ضد فرهنگ در روتین زندگی طبقه ای است که اصولا معیارهای خاصی دارد و هیتد کالچر است که این سکانس برخورد شاهین(نوید محمدزاده) با مونا(نازنین بیاتی) نمونه خوبی از این داستان است. تمام اینها در بستری از روایت که بر مبنای یک وضعیت مشخص است نه شخصیت ها، فضایی را ایجاد میکند که نمود سینمای پست مدرن است و میبینیم با خراب شدن حلبی آباد ک بهم ریختن آن وضعیت نیز فیلم به نوعی پایان میرسد.
      ممنون از توجهتون

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

5 + 3 =